20 januari 2020

In het jaargesprek maak je samen met je medewerker afspraken over prestatie en ontwikkeling voor de komende periode. Maar hoe doe je dat als iemand weinig motivatie toont.

Motivatie is de motor die mensen in beweging brengt. Je krijgt mensen niet in beweging als ze dat zelf niet willen. Ook kun je als leidinggevende niet van alles opleggen, zoals je vroeger misschien deed. Je medewerker verwacht duidelijkheid over de gewenste richting en resultaten. Aan jou de taak om zelfsturing te stimuleren op basis van eigen regie, verantwoordelijkheid en betrokkenheid.

Hoe help je de motivatie om zeep?

Wat zijn de beste manieren om de motivatie van je medewerkers om zeep te helpen? Doe ze tekort in de volgende basisbehoeften:

  • Geef ze geen of weinig zeggenschap over de organisatie van hun werk. Beperk de behoefte aan autonomie.
  • Haal ze zonder overleg van de ene op de andere dag van een project waar ze sterk bij betrokken zijn. Dwarsboom de behoefte om van betekenis te kunnen zijn.

Hoe wek je motivatie tot leven?

Mensen raken gemotiveerd door een doel dat ze zien zitten. Een helder, concreet en aantrekkelijk doel geeft energie. Het is iets waar je naar toe kunt werken. Het kan om een persoonlijk doel gaan, maar ook om een bedrijfsdoel waar iemand zich aan verbindt. Mathieu Weggeman spreekt over de collectieve ambitie als mensen beide doelen nastreven. Volgens hem wil de gemiddelde vakman en -vrouw goed werk leveren, je hoeft deze personen niet achter de vodden te zitten (Weggeman 2007). Mensen staan achter een bedrijfsdoel als het aansluit op hun persoonlijke zingeving (waarden, verbondenheid en ambities), Wat daarbij helpt is een goede balans tussen uitdaging en haalbaarheid, tussen je talenten kunnen benutten en waardering krijgen.

Hoe blijf je gemotiveerd?

Elke dag met plezier naar het werk: het is makkelijker gezegd dan gedaan. Niet alle taken zijn even leuk. Financiële prikkels zijn niet altijd doorslaggevend. Belangrijke factoren zijn én blijven: betekenisvol werk en je verbonden voelen met je team, collega’s of organisatie. Elke dag komen er talloze prikkels op je af, die vaak ongemerkt je motivatie beïnvloeden. Iets nieuws leren, een collega die humor in het werkoverleg brengt: ze bevorderen de motivatie. Andere zaken remmen de motivatie soms meer dan je denkt, zoals de klachten van klanten, storingen in de automatisering, een baas die voortdurend moppert. Wees je bewust van de spanning in je werk, zorg dat je motivatie er niet onder lijdt.

Hoe begin je een goed gesprek over motivatie?

Merk je dat een medewerker met motivatieproblemen kampt, neem dan als leidinggevende het initiatief om het gesprek aan te gaan. Zet je medewerker aan het denken over wat hij of zij wil bereiken. Een aantal aandachtspunten helpt om het motivatievuurtje weer aan te wakkeren.

  • Zorg voor een vertrouwensrelatie door jezelf als leidinggevende open te stellen. Vertel iets over je eigen motivatie en doelen. Misschien kamp je zelf wel eens met motivatieperikelen. Zo creëer je een veilige sfeer.
  • Motivatie kun je uitlokken door gerichte vragen te stellen. De basisvraag is: ‘Wat wil je op de korte termijn en op de langere termijn bereiken?’ Het kan om kleine of grote zaken gaan. Misschien wil iemand zich op de korte termijn een nieuwe taak eigen maken, een keer meekijken op een andere afdeling. Een grote vraag is: ‘wat is je grootste ambitie?’ Of: ‘wat wil je graag gaan doen, leren, meemaken of zijn’?
  • Beweeg mee bij weerstand: geef ruimte als je gesprekspartner teleurstellingen of bezwaren wil uiten of het even helemaal niet meer weet. Je hoeft alleen maar te luisteren, je hoeft er niet in mee te gaan. Je kunt bijvoorbeeld zeggen: ‘ik begrijp dat je dit niet direct kunt benoemen, het is ook niet eenvoudig.’
  • Ondersteun de persoonlijke effectiviteit; stimuleer en zorg dat de ander meer vertrouwen krijgt om met belemmeringen om te gaan. Een goede manier is vragen wat er in het verleden goed gegaan is: ‘wat is jou eerder gelukt op dit vlak?’

Vooral wél doen

Vooral niet doen

Je open en ontspannen opstellen en ruimte maken en geven

Een moralistische houding, oordelen of druk opleggen

Uitdrukken van empathie

Eigen ervaringen en meningen geven

Actief luisteren en vragen stellen en de mogelijkheid bieden om iets toe te lichten en te onderzoeken

Heel veel willen weten en uitvragen

Inzicht krijgen in de balans tussen kennis, kunnen en gedrag

Direct oplossingen aanbieden

Aanzetten tot nadenken

Vraag- en antwoordspelletjes in stand houden

De verantwoordelijkheid voor beweging en verandering bij de ander laten

Een beslissing voorstellen en de controle houden

Dit blog is een bewerking van het hoofdstuk ‘Met geen stok vooruit te krijgen’ uit het boek ‘Gesprekken die werken; impact met een goed gesprek (Thema, 2018). Op 2 april aanstaande organiseren we een korte workshop met de auteurs van dit boek, speciaal voor (HR)managers die bezig zijn met de verbetering van de gespreksvoering in het werk.

Eerder verscheen in deze serie over Gesprekken die werken:

Noem man en paard, ook in het jaargesprek – over het geven van effectieve persoonlijke feedback

Auteurs: Ineke van den Berg en Tineke Kanters